Suzan Demirci

Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi - Şanlıurfa

Güncelleme tarihi: 4 Mar 2023

24 Mayıs 2015 tarihinde ziyarete açılan Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi büyük bir kompleks olarak tasarlanmıştır. Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi içerisinde 14 adet ana sergi salonu ve 33 adet canlandırma alanı bulunmaktadır.

Ayrıca resim, heykel vb. sergilerin yapılabileceği geçici sergi salonu, tanıtım filmlerinin gösterildiği sinevizyon odaları, çocuk oyun alanı ve hediyelik eşya satış üniteleri de yer almaktadır.

Arkeoloji Müzesi ve Mozaik Müzesi arasında bulunan Arkeopark alanında ise kronolojik olarak sıralanmış döneminin mimari özelliklerini yansıtan yapı örnekleri ile bu yapıların içerisinde özellikle döneminin sanatını yansıtan turizm amaçlı imalatların yapılabileceği mekânlara yer verilmiştir. Ayrıca yine Arkeopark alanında kazı çalışmalarının nasıl yapıldığını, özellikle okul çağındaki çocuklara daha iyi anlatabilmek için deneysel arkeolojik çalışmaların yapılabileceği kazı eğitim alanı bulunmaktadır.

Müze içerisindeki sergi salonları kronolojik bir sıra içerisinde canlandırmalarla birlikte ziyaretçiyi sıkmadan ve yormadan zamanda yolculuk seklinde gezilmektedir.

Paleolitik Dönem Salonu

M.Ö. 18.000-9.500 tarihleri arasında Şanlıurfa’nın yoğun bir şekilde yaşam alanı olarak seçildiği, Bozova ilçemizde yer alan Biris Mezarlığı, Söğüt Tarlası ile Birecik ilçesinde bulunan Hortum ve Gazvek Höyüklerinden ele geçen buluntulardan anlaşılmaktadır. Salonda; Kaya Altı Sığınağı, Şanlıurfa’nın Paleolitik Doğal Habitatı (florası), av sahnesi, küçük gruplar halinde açık hava yerleşim alan canlandırmaları ve el baltaları sergilenmektedir. Ayrıca 12.000 yıllık dünyanın en eski heykeli Balıklıgöl Heykeli de bulunmaktadır.

Neolitik Dönem Salonu

M.Ö. 10.500-6.000 zaman aralığını kapsayan Neolitik Salonda; Göbeklitepe, Nevali Çori, Akarçay Tepe, Mezra Teleilat kazı buluntuları sergilenmektedir. Özellikle Nevali Çori ile Göbeklitepe “D” Tapınağı imitasyonu bu dönem avcı ve toplayıcı insanının anıtsal mimarisini kanıtlar niteliktedir.

Kalkolitik Dönem Salonu

M.Ö 6.000-3.300 zaman aralığını kapsayan ve ticaretin sistematik bir şekilde yapıldığı bu dönemde öne çıkan höyükler; Çavi Tarlası, Hacı Nebi Höyük, Hassek Höyük ve Kurban Höyük’tür. Öne çıkan eserler ise Halaf Seramiği, asgari ücret ödemelerinde kullanılan devrik ağızlı pişmiş toprak kapları, göz idolleri ve pişmiş toprak mozaik çivileridir.

Tunç Dönemi Salonu

M.Ö. 3.300-1.110 zaman aralığını kapsayan bu dönemde öne çıkan höyükler; Lidar Höyük, Titriş Höyük, Kurban Höyük ve Gre Virike Höyük’tür. Çocuk lahdi, oyuncaklar ve mezar buluntuları önemli eserler arasındadır. Müzenin en güzel pişmiş toprak eserlerini bu salonda görmek mümkündür.

Demir Çağı Salonu

M.Ö. 1.100-330 zaman aralığını kapsayan bu dönemde öne çıkan höyük Harran Höyük’tür. Demir Çağı Salonunda sergilenen çivi yazısı ile yazılmış Babil Nabunid Stelleri buna en iyi örnektir. Hitit Krallığı'nın yıkılması ile Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da kurulan Geç Hitit izlerini bu dönem salonunda Şanlıurfa ve çevresinden getirilen büyük boyutlu taş eserlerde görmekteyiz.

Helenistik - Roma - Bizans Salonu

M.Ö. 281 yılında General Lysimakhos’a karşı gerçekleştirilen Kouroupedion Savaşı sonrası, Seleukos yönetimi artık Anadolu ve Mezopotamya topraklarının tek hâkimidir. Urfa (Orhay) kenti Makedonya’daki başkent “Edessa” adı ile yeniden bir kale-kent olarak güçlendirilir. Edessa Krallığı, Birtha (Birecik), Batnae (Suruç) ve güneyde Karrhae (Harran) gibi önemli şehirleri de kapsayan topraklarıyla varlığını M.S 244 yılına kadar devam ettirecektir. M.S. 296 yılında Edessa merkezli Osrhoene ve Mezopotamya olarak ikiye ayrılan bölge, Sasani ve Roma İmparatorluğu arasında bir kale-kent olarak işlevini sürdürür. Bu salonda; Roma Dönemi Cam Atölyesi ve Roma Caddesi gibi önemli canlandırmalar bulunmakta olup ayrıca şarklı üslupta yapılmış heykeltıraşlık örnekleri, seramik kaplar ve takı grupları önemli buluntular arasındadır.

İslami Dönem Salonu

Bu dönem salonunu Harran ve çevresinden ele geçen seramik kaplar, Harran Ulu Camii mimari öğeleri ve İslami Dönem mezar taşları süslemektedir. Harran’da ele geçen Abbasi Dönemi raks eden figür ve Lidar Höyük’ten ele geçen kuş motifli tabak önemli buluntular arasındadır.

Peygamberler Salonu

Tarih içerisinde; Göbeklitepe Tapınakları ile başlayan inanç geleneğinin ve sonrasında devam eden pagan kültürünün etkisini yitirdiği ve tek tanrılı dinlerin yayıldığı görülmektedir. Bu salonda; tek tanrılı dinlerin ortak atası Hz. İbrahim’in mücadelesini, Rabbini buluşunu, ateşle imtihanını, Rabb-ı Rahim’in dostunu yakmayarak ateşleri bahçeye çevirmesini görsel bir şölenle izlemek mümkündür.

Müze, ülkemizin kapalı alan ve sergi salonu bakımından en büyük müzesi olması, canlandırma sayısı olarak Dünyada sayılı müzelerinin arasında yer alması ve 4,5 km’lik gezi güzergahı ile ülkemizin en uzun gezi güzergahına sahip olması açısından da önemlidir.